Οι πέντε λόγοι που η Ελλάδα δεν θα γίνει Αργεντινή

Κάντε κλικ πάνω στην εικόνα για να τη δείτε καλύτερα

Η εμπειρία από την κρίση της Αργεντινής το 2001 έχει πολλές ομοιότητες με την σημερινή κρίση στην Ελλάδα. Πολλοί αναλυτές βλέποντας αυτές τις ομοιότητες στην πορεία των δύο οικονομιών αναμένουν και παρόμοια έκβαση. Θεωρούν δε ότι οι λύσεις που προκρίνονται για την αντιμετώπιση του ελληνικού προβλήματος είναι παρόμοιες με τις προσπάθειες στην Αργεντινή, άρα αναποτελεσματικές και απλώς καθυστερούν το αναπόφευκτο.

Δηλαδή στάση πληρωμών ή / και αναδιάρθρωση του χρέους με απώλειες για τους επενδυτές, σε συνδυασμό με έξοδο από το ευρώ και υποτίμηση. Υπάρχουν, όμως, κρίσιμες διαφορές οι οποίες κάνουν δυνατή και πιο βέβαια μια διαφορετική έκβαση για την Ελλάδα. Αυτό επισημαίνεται σε μελέτη της Eurobank. Συγκεκριμένα:...

1. Η Ελλάδα συμμετέχει σε μία νομισματική ένωση: Δεν πρόσδεσε μονομερώς το νόμισμά της σε ένα ξένο, αλλά το αντικατέστησε με το ευρώ. Η αξιοπιστία της πολιτικής διατήρησης σταθερής ισοτιμίας με το δολάριο στην Αργεντινή ήταν υπό συνεχή και αυξανόμενη αμφισβήτηση.

Στην Ελλάδα η έξοδος από το ευρώ δεν είναι δυνατή νομικά, δεν μπορεί να επιβληθεί από τις αγορές και αποτελεί επιλογή με τεράστιο κόστος. Η Ελλάδα δεν αντιμετωπίζει κερδοσκοπικές επιθέσεις στα συναλλαγματικά της διαθέσιμα και υποτιμητικές στο νόμισμά της. Επιπλέον η ΕΚΤ λειτουργεί ως lender of last resort και το ελληνικό τραπεζικό σύστημα είναι πολύ πιο ισχυρό και δεν αντιμετωπίζει κινδύνους από την ύπαρξη δύο παράλληλων νομισμάτων.

2. Ο μηχανισμός στήριξης ΕΕ, ΕΚΤ και ΔΝΤ: Η ελληνική κρίση δεν είναι μόνο ελληνική, γρήγορα αποδείχτηκε ότι υπήρχαν επιπλοκές για το σύνολο της ευρωζώνης. Η χρεοκοπία της Ελλάδας θα προκαλούσε διάχυση της κρίσης στις υπόλοιπες επίσης ευάλωτες οικονομίες του ευρωπαϊκού νότου και η ίδια η ύπαρξη του ευρώ θα ετίθετο υπό αμφισβήτηση. Η διαφορά αυτή με την Αργεντινή εκδηλώθηκε με την ενεργοποίηση του μηχανισμού στήριξης του ΔΝΤ και της ΕΕ.

Ο ρόλος του ΔΝΤ στην Αργεντινή υπήρξε ιδιαίτερο αντικείμενο ανάλυσης και κριτικής. Η τελική αποτυχία, όμως, έθεσε υπό αμφισβήτηση το ρόλο και την αποτελεσματικότητά του. Ιδίως η αποτυχία του ως εγγυητή της επαρκούς συμμόρφωσης της χώρας στις απαιτήσεις του προγράμματος αποτελεί και λόγο ανησυχίας στην ελληνική κρίση. Η εμπειρία της Αργεντινής άλλαξε, όμως και τον τρόπο λειτουργίας του ΔΝΤ.

Οι παρεμβάσεις σχεδιάζονται πλέον με τέτοιον τρόπο ώστε να καθιστούν το κόστος της χρεοκοπίας ακόμα πιο μεγάλο, λαμβάνοντας υπόψη τις αδυναμίες και τις ιδιαιτερότητες της κάθε χώρας και ενισχύοντας τις μεσοπρόθεσμες αναπτυξιακές προοπτικές. Το μέγεθος δε της παρέμβασης είναι τέτοιο ώστε να δίνει χρόνο για τη εφαρμογή των απαραίτητων διαρθρωτικών αλλαγών, έστω και αν τα χρονοδιαγράμματα παραμένουν πιεστικά. Τέλος στην περίπτωση της Ελλάδας η παρακολούθηση είναι κοινή με τη Ε.Ε., η οποία συνδιαμορφώνει και το πλαίσιο λειτουργίας του μηχανισμού.

3. Σύνθεση δημοσίου χρέους: Το ελληνικό δημόσιο χρέος Γενικής Κυβέρνησης διακρατείται, στο μεγαλύτερο μέρος του (80%), από ξένους, μειώνοντας τα κίνητρα για εξώθηση της χώρας σε χρεοκοπία. Επιπλέον, είναι σχεδόν εξολοκλήρου σε ευρώ και όχι σε ξένο νόμισμα, σε αντίθεση με την Αργεντινή όπου το 90% ήταν σε ξένο νόμισμα, καθιστώντας την εξυπηρέτησή του δύσκολη καθώς τα συναλλαγματικά αποθέματα (εξαιτίας και των χαμηλών εξαγωγικών εσόδων) δεν επαρκούσαν υπό την πίεση της ανάγκης διατήρησης της σταθερής ισοτιμίας.

4. Ισχυρό ελληνικό τραπεζικό σύστημα: Στην Ελλάδα επιπλέον το τραπεζικό σύστημα είναι πολύ πιο ισχυρό, με επαρκείς δείκτες κεφαλαιακής επάρκειας και ρευστότητας, ενώ σε αντίθεση με την Αργεντινή δεν αντιμετωπίζει συναλλαγματικό κίνδυνο και το Ευρωπαϊκό Σύστημα Κεντρικών Τραπεζών μπορεί να λειτουργήσει ως lender of last resort. Ο μηχανισμός στήριξης ΕΕ, ΕΚΤ και ΔΝΤ δίνει ιδιαίτερη έμφαση στην ενίσχυση της κεφαλαιακής επάρκειας, της ρευστότητας και της εποπτείας των τραπεζικών ιδρυμάτων διότι αναγνωρίζει την ευρωστία του τραπεζικού συστήματος ως κεντρική προϋπόθεση επιτυχίας.

5. Πολιτική σταθερότητα και κοινωνική συναίνεση: Στην Αργεντινή η όλη προσπάθεια απέτυχε και λόγω της πολιτικής αστάθειας και της αδυναμίας επιβολής των αλλαγών με κοινωνικά δίκαιο τρόπο.

Η προσπάθεια στηρίχθηκε στον απότομο δημοσιονομικό περιορισμό που βάθυνε την ύφεση και στην δημιουργία εσωτερικής υποτίμησης με τη δημιουργία αποπληθωρισμού. Στην Ελλάδα αναγνωρίζεται ο κίνδυνος δημιουργίας βαθύτερης ύφεσης, για αυτό και το πρόγραμμα έχει μεγαλύτερο χρονικό ορίζοντα και επιχειρείται η τήρηση μιας ισορροπίας.

Άλλο πλαίσιο
Τα προβλήματα, αν και από διαφορετική αφετηρία, είναι παρόμοια. Το πλαίσιο λειτουργίας των δύο οικονομιών, όμως, όχι. Τα μαθήματα από την περίπτωση της Αργεντινής πολύτιμα και σε μεγάλο βαθμό αξιοποιήθηκαν στην εν εξελίξει προσπάθεια στήριξης της ελληνικής οικονομίας. Η τελική έκβαση εξαρτάται από τις προσπάθειές μας για αλλαγή του αναπτυξιακού προτύπου της ελληνικής οικονομίας και του συνολικότερου τρόπου λειτουργίας του κράτους και των πολιτών.

Οι αγορές δεν μπορούν από μόνες τους να οδηγήσουν την Ελλάδα σε χρεοκοπία. Έχουμε χάρη και στη εμπειρία της Αργεντινής μια τελευταία ευκαιρία και λίγο αλλά πολύτιμο χρόνο για να εξέλθει η χώρα από την κρίση. Απαιτείται προσήλωση στο μνημόνιο συνεργασίας, σταθερές πολιτικές θέσεις και δημιουργία κλίματος κοινωνικής συναίνεσης. 

Οι διαφορές 
- Η Ελλάδα συμμετέχει σε Νομισματική Ένωση, δεν προσέδεσε απλώς το νόμισμά της σε έναν ξένο, δεν έχει παράλληλη κυκλοφορία δύο επίσημων νομισμάτων. 

- Έχει ενισχυμένη αξιοπιστία σταθερής συναλλαγματικής ισοτιμίας.

- Στήριξη από Ε.Ε., ΕΚΤ και ΔΝΤ στο πλαίσιο ισχυροποίησης της ευρωζώνης. 

- Μηχανισμός στήριξης για αποφυγή διάχυσης της κρίσης.

- Δημόσιο χρέος Ελλάδας σχεδόν εξ ολοκλήρου σε ευρώ. Δημόσιο χρέος Αργεντινής 90% σε ξένο νόμισμα. Επίσης το 80% διακρατείται από ξένους, μειώνοντας τα κίνητρα για εξώθηση της χώρας σε χρεοκοπία.

- Ισχυρό ελληνικό τραπεζικό σύστημα.

- Στην αποτυχία της Αργεντινής συνέβαλε η πολιτική αστάθεια.

ΠΗΓΗ

Σχόλιο typhoon: Αν παρατηρήσει κανείς προσεκτικά τα γραφήματα της φωτογραφίας θα διαπιστώσει ότι η Ελλάδα του 2009 είχε πολύ χειρότερους δημοσιονομικούς δείκτες από την Αργεντινή του 2001. Εντούτοις, τα επιχειρήματα της μελέτης είναι πολύ λογικά, αναδεικνύοντας κατ' ουσίαν το εξής απλό:
Η Ελλάδα, εδώ και χρόνια, έχει πάψει να είναι από οικονομικής πλευράς ένα ανεξάρτητο κράτος, με την παραδοσιακή του έννοια.

Ευρώ και 80% του χρέους στα χέρια ξένων (δηλ., περίπου ένα ΑΕΠ) έχουν μετατρέψει την Ελλάδα σε μία διεθνή επένδυση. Αυτό και μόνο είναι η Ελλάδα σήμερα. Μία διεθνής επένδυση που βάλλεται από τρίτους, οι οποίοι δεν συμμετείχαν σ' αυτή. Θα μπορούσε να την παρομοιάσει κανείς με ένα διεθνές ακίνητο, μακροχρόνια νοικιασμένο έναντι 300 δισ., που υποτιμήθηκε από τη διεθνή κρίση των ακινήτων.
Η ελληνική οικονομία δεν κινδυνεύει ακριβώς γι' αυτό το λόγο - οι κάτοχοι της επικαρπίας του ακινήτου δεν επιθυμούν να χάσουν τα λεφτά τους. Επιπλέον, κάποιοι με διεισδυτική ματιά και σχιστά μάτια τρέχουν να επενδύσουν κι αυτοί στο εν λόγω ακίνητο γιατί κατανοούν πολύ καλά τι ακριβώς συμβαίνει. Είναι η καλύτερη περίοδος για να γίνουν και αυτοί μέτοχοι του ακινήτου.
Από την άλλη, το "υπηρετικό προσωπικό" θα περάσει δύσκολες μέρες, αφού οι ιδιοκτήτες επικαρπωτές του κόβουν μισθούς και παροχές, για να δείξουν ότι τίποτα το υπερβολικό δεν υπάρχει στην επένδυσή τους, ότι όλα πάνε κατ' ευχήν και φυσικά να πείσουν τους "τρίτους εισβολείς" ότι δεν έχουν κανένα λόγο για να θεωρούν ότι βρήκανε "κελεπούρι" που θα το αγοράσουν "κοψοχρονιά".
Οι συνδικαλιστικοί εκπρόσωποι του "υπηρετικού προσωπικού" (βλ. πολιτικό προσωπικό) είναι αντικειμενικά καλοί εφόσον μπορούν να πείθουν τους διεθνείς εργοδότες τους ότι η διαχείριση  του ακινήτου γίνεται ακριβώς όπως αυτοί επιθυμούν,  εφόσον μπορούν να κατευνάζουν τις αντιδράσεις των θερμόαιμων εργαζόμενων και φυσικά εφόσον είναι επαρκώς "διεθνοποιημένοι χαρακτήρες" για να κινούνται με άνεση στα σαλόνια των εργοδοτών τους ανά τον κόσμο...

Αυτή είναι η κατάσταση και οι περισσότεροι από μας δε γνώρισαν στη ζωή τους κάτι διαφορετικό, αφού γεννήθηκαν μετά τον πόλεμο. Οπότε δεν ξέρουν καν αν υπάρχει κάτι καλύτερο, ή έστω κάτι διαφορετικό. Επίσης, δεν είναι διατεθειμένοι να πεινάσουν προκειμένου να το μάθουν!