Τα "συν" και τα "πλην" της βοήθειας

Τα συν και πλην της «βοήθειας» που εξασφάλισε η Ελλάδα. Πώς επετεύχθη η συμφωνία και με ποιους όρους. Καθολική επικράτηση των όρων της Γερμανίας. Τα θολά σημεία και οι απαραίτητες προϋποθέσεις προκειμένου να ενεργοποιηθεί η στήριξη. Το δώρο Τρισέ προς τις ελληνικές τράπεζες.

Η ευρωζώνη κλήθηκε να στηρίξει την Ελλάδα και την ύστατη στιγμή ανταποκρίθηκε. Παρά το κλίμα ευφορίας, όμως, το σχέδιο που εγκρίθηκε με συνοπτικές διαδικασίες από τους 16 και εκπονήθηκε μόνο από τη Γαλλία και τη Γερμανία αφορά σε μια «λύση» επί της αρχής.

Πρόκειται για έναν συμβιβασμό που για να τεθεί σε λειτουργία πρέπει πρώτα να το ζητήσει επισήμως η Ελλάδα και μετά να επικυρωθεί από τις 16 χώρες της ευρωζώνης. Όλες οι χώρες δηλαδή -πλην της ενδιαφερομένης- διατηρούν το δικαίωμα του βέτο όταν έρθει η κρίσιμη στιγμή να αποφασιστεί η ενεργοποίηση της χρηματοδότησης.

Όπως ανακοίνωσε σε συνέντευξη Τύπου τις πρώτες πρωινές ώρες ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου κ. Χ. Βαν Ρομπέι, «η ευρωζώνη θα παραχωρήσει την πλειονότητα της χρηματοδότησης μέσω διμερών δανείων, υπό αυστηρούς όρους, ενώ το υπόλοιπο ποσό και η τεχνική υποστήριξη θα έρθουν από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο». 

Οι τελευταίες πληροφορίες αναφέρουν ότι τα 2/3 των κονδυλίων θα επιβαρύνουν την ευρωζώνη και το 1/3 το ΔΝΤ. Ποσά και επιτόκια δεν ανακοινώθηκαν ώστε να μην τροφοδοτηθούν κερδοσκοπικά παιχνίδια (θα συζητηθούν στο Eurogroup του Απριλίου), όμως τόσο η ισπανική προεδρία όσο και οι συνεργάτες του Γάλλου Προέδρου άφηναν να διαρρεύσει ότι το αρχικό διαθέσιμο ποσό φτάνει τα 22 δισεκατομμύρια ευρώ από πλευράς ευρωζώνης. Ενώ από το ελληνικό επιτελείο διευκρινιζόταν ότι το επιτόκιο «θα είναι ένας μέσος όρος των 16 της ευρωζώνης και των αγορών ώστε να μη θεωρηθεί ούτε τιμή αγοράς ούτε χαριστικό ώστε να προσκρούει στο no bail out clause της Ευρωπαϊκής Συνθήκης».

Για να φτάσουμε όμως σε συμφωνία προηγήθηκαν δραματικές διαβουλεύσεις, χωρίς ωστόσο να καμφθεί η γερμανική αδιαλλαξία. Έτσι, προκειμένου να αποφευχθεί το ναυάγιο, όλοι συναίνεσαν στην απαίτηση της κυρίας Μέρκελ να συμπεριληφθεί στην απόφαση η ακόλουθη παράγραφος: «Ο μηχανισμός πρέπει να θεωρηθεί η τελευταία λύση (ultima ratio), που σημαίνει ότι θα μπει σε λειτουργία μόνο όταν η χώρα δεν μπορεί να χρηματοδοτηθεί από τις αγορές».

Τι σημαίνει αυτό; 
 

Ότι...

για να ενεργοποιήσει τη χρηματοδότηση η Ελλάδα θα πρέπει πρώτα να υποβάλει αίτημα στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και στην Κομισιόν ότι αδυνατεί να δανειστεί από τις αγορές. Με τη σειρά τους η ΕΚΤ και η Κομισιόν θα το εξετάσουν και, εάν αποφασίσουν ότι είναι βάσιμο, θα υποβάλουν σχετικό αίτημα στο Eurogroup. Οι 16 θα το συζητήσουν και πρέπει ομόφωνα να δώσουν το πράσινο φως για να δοθεί η χρηματοδότηση. Αν, για παράδειγμα, η Γερμανία θεωρήσει ότι το ελληνικό αίτημα είναι παράλογο και θέσει βέτο, τότε ο μηχανισμός δεν θα ενεργοποιηθεί.

Και εδώ είναι που ξεκινούν τα πλην του σχεδίου, καθώς:

- Δεν γνωρίζουμε το επιτόκιο και το ύψος του δανείου και δεν διευκρινίζεται ποιες είναι οι αρμοδιότητες της ευρωζώνης και ποιες του ΔΝΤ. Μέχρι να δοθούν οι απαντήσεις, ενδέχεται να ξεκινήσει ένας νέος κύκλος σεναρίων που ίσως έχει αρνητικό αντίκτυπο στις αγορές, οι οποίες ανέμεναν καθαρή λύση.

- Δεν διευκρινίζεται ποιοι θα είναι οι «αυστηροί κανόνες» οι οποίοι συνοδεύουν τον μηχανισμό στήριξης.

- Η διαδικασία ενεργοποίησής του, έτσι όπως έχει αποφασιστεί, παίρνει πολύ χρόνο, συνεπώς δεν μπορεί να καλύψει πιθανές άμεσες ανάγκες της Ελλάδας.

- Το δικαίωμα του βέτο μπορεί να προκαλέσει αβεβαιότητα στις αγορές για τη λειτουργικότητα του σχεδίου.

- Ο όρος ultima ratio μπορεί να έχει διαφορετικές ερμηνείες για τη κάθε χώρα.

- Το σχέδιο ετοίμασε μόνη της η Γερμανία. Θεώρησε ότι χρειάζεται τη στήριξη μόνο της Γαλλίας, την οποία και έλαβε έπειτα από 30λεπτο τετ-α-τετ μεταξύ της κ. Ά. Μέρκελ και του κ. Ν. Σαρκοζί. Μετά απλώς ενημερώθηκαν οι υπόλοιποι. Η εξέλιξη αυτή μπορεί να περάσει στις αγορές ως σοβαρή αδυναμία της Ε.Ε. να πάρει συλλογικές αποφάσεις.

- Με την απόφαση της Συνόδου ξεκινούν και οι διαβουλεύσεις για ακόμα πιο αυστηρή επιτήρηση στους εθνικούς προϋπολογισμούς, ενώ η Γερμανία σπρώχνει για τη σύσφιγξη των όρων του Συμφώνου Σταθερότητας.

Τα υπέρ

- Το γεμάτο όπλο στο τραπέζι, που ζήτησε ο Έλληνας πρωθυπουργός, το έβαλε τελικά ο πρόεδρος της ΕΚΤ, κ. Ζαν-Κλοντ Τρισέ. Λίγο πριν αρχίσει η κρίσιμη Σύνοδος Κορυφής, ανακοίνωσε ότι θα κάνει αποδεκτά ως εχέγγυα τα ομόλογα με αξιολόγηση έως και «ΒΒΒ-» και το 2011 (ένας χρόνος παράταση δηλαδή), δίνοντας σημαντική ανάσα στην τραπεζική αγορά της χώρας.

- Η απόφαση της ΕΚΤ εκτιμάται ότι θα σπρώξει τις τράπεζες ώστε να ανοίξουν τις πιστώσεις προς την πραγματική οικονομία και να ενισχυθεί η ρευστότητα και συνεπώς η ανάκαμψη.

- Ο συνδυασμός των δύο αποφάσεων (Ε.Ε. και ΕΚΤ) μπορεί να λειτουργήσει θετικά στην αποκλιμάκωση των spreads των ομολόγων. Είναι άλλωστε κάτι που ελπίζει και επισήμως η Ε.Ε., όπως εκφράστηκε διά στόματος Βαν Ρομπέι.

- Η κυβέρνηση πήρε την πολιτική στήριξη που ήθελε έστω και υπό αυστηρούς όρους. Απέκτησε επίσης και ένα δίχτυ προστασίας εν όψει νέου κύκλου δανεισμού που υπολογίζεται τις επόμενες μέρες.

- Απέσπασε την επίσημη τοποθέτηση της Ε.Ε. ότι «αυτά που υποσχέθηκε να πράξει τα έπραξε». Αυτό εκτιμήθηκε από την ελληνική κυβέρνηση ως τοποθέτηση ότι δεν θα χρειαστούν επιπλέον μέτρα για να ληφθεί η χρηματοδότηση πλην των μεταρρυθμίσεων στο ασφαλιστικό που έχουν ήδη δρομολογηθεί.  

ΠΗΓΗ